Tembung andhahan yaiku tembung sing owah saka asale.
Tembung andhahan adalah kata yang sudah berubah dari asale
 |
| Abdi Dalem |
Latare, Piwulang, tetuku, omahe, tulisane, balekna
Tembung andhan:
1. Ater-ater (=awalan)
a) ater-ater hanuswara : n, ny, ng, m
n + tulis = nulis
ny + sapu = nyapu
ng + gawe = nggawe
m +
paku = maku
tembunge dadi tembung tandukb) ater-ater tripurasa: dak, ko, di
Dak + tuku = daktuku
Ko + tuku = kotuku
Di + tuku = dituku
tembunge dadi tembung tanggapc) ater-ater liyane sing awujud :
A + lungguh = alungguh
Ka + waca = kawaka
Sa + dina = sadina
Pa + piker = pamikir
Pi + wulang = piwulang
Pra + tandha = pratandha
Pari + kena = parikena
Tar + buka = tarbuka
Kuma + wani = kumawani
Kami + sepuh = kamisepuh
Kapi + temen = kapitemen
2. Panambangan (akhiran)
a) Panambang : an
Kobong + an = kobongan
Gawa + an = gawan
(dudu gawaan)
Tuku + an = tukon (dudu tukuan)
Lali + an = lalen (dudu lalian)
Sore + an = soren (dudu sorean)
Paro + an = paron (dudu paroan)
b) Panambang: i
Jawil + i = jawili
Kandha + i =
kandhani (dudu kandhai)
Nesu + i = nesoni (dudu nesoii)
Bali + i = baleni (dudu balii)
Ombe + i = ombeni (dudu ombei)
c) Panambang : ake
Tulis + ake = tulisake
Tata + ake = tatakake (dudu tataake)
Turu + ake = turokke (dudu turuake)
Bali + ake = balikake (dudu baliake)
Suwe + ake = suwekake (suweake)
Jodho + ake = jodhokake (jodhoake)
d) Panambang: a, na, ana, en
Dudut + a = duduta
Dudut + na = dudutna
Dudut + ana = dudutana
Dudut + en = duduten
Bantu + a = bantua
Bantu + na = bantokna
Bantu + ana = bantonana
Bantu + en = bantunen
e) Panambang : ku, mu, e
Omah + ku = omahku
Omah + mu = omahmu
Omah + e = omahe
Mata + e = matane (dudu matae)
Sapi + e = sapine (dudu sapie)
Kebo + e = kebone (dudu keboe)
Buku + e = bukune (dudu bukue)
f) Panambang :ne , ing
Bapak + ne = bapakne = bapake
Dijaluk + ne = dijalukne = dijalukake
Swara + ing = swaraning = swarane
Aran + ing = araning = arane
3. Seselan (sisipan)
a) Seselan : um
Cathel + um = c + um + anthel = cumanthel
Gedhe + um = g + um + edhe = gumedhe
b) Seselan: in
Carita + in = c + in + arita = cinarita
Siram + in = s + in + iram = siniram
Nanging yen:
Amuk + in = ing + amuk = ingamuk
Inum + in = ing + inum = inginum
Obong + in = ing + obong = ingobong
Udheg + in = ing + udheg = ingudheg
Embang + in = ing + emban = ingemban
c) Seselan: i, r
Siwer + l = s + l + iwer = sliwer
Kencar + l = k + l + encar = klencar
Kelip + r = k + r + elip = krelip
Canthel + r = c + r + anthel = cranthel
Sumber : Pepak Basa Jawa
No comments:
Post a Comment